μηνάς

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ο Αιγύπτιος (Αίγυπτος 266 – Κοτύαιο 296). Γεννήθηκε από γονείς ειδωλολάτρες. Αρχικά υπηρέτησε ως στρατιώτης στα Ρουτιλιακά Νούμερα της Φρυγίας, νωρίς όμως εγκατέλειψε τον στρατό και αποσύρθηκε σε ερημική περιοχή, κοντά στη σημερινή Κιουτάχεια, όπου επιδόθηκε στον ασκητισμό. Κατά τη διάρκεια του διωγμού του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού πήγε στην πόλη Κοτύαιο και ομολόγησε τα θρησκευτικά του φρονήματα με αποτέλεσμα να υποβληθεί σε βασανιστήρια και τελικά να αποκεφαλιστεί (296). Μετά τον αποκεφαλισμό, έκαψαν το σώμα του. Οι χριστιανοί παρέλαβαν τα λείψανά του και τα έθαψαν κοντά στην Αλεξάνδρεια, σε απόσταση 55 χλμ., από την πόλη. Ο τάφος του μετατράπηκε σε θρησκευτικό προσκύνημα, γι’ αυτό ο πατριάρχης της Αλεξάνδρειας Μέγας Αθανάσιος (326 - 373) διέταξε να χτιστεί εκεί ναός. Ο αυτοκράτορας Αρκάδιος (377 - 408) έχτισε νέα μεγαλοπρεπή βασιλική και ύστερα από 60 χρόνια ο αυτοκράτορας Ζήνων (479 - 491) διέταξε να δημιουργηθεί εκεί μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα, τα ερείπια του οποίου διασώζονται. Μετά την αραβική κατάκτηση (642) το λείψανο του Μ. μεταφέρθηκε στην αιγυπτιακή Βαβυλώνα, το σημερινό Παλαιό Κάιρο. Οι νομάδες της περιοχής όπου βρισκόταν το μοναστήρι, το λεηλάτησαν και χρησιμοποίησαν το οικοδομικό υλικό του. Γερμανική αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Κάουφμαν πραγματοποίησε ανασκαφές από το 1905 έως το 1907 στη σκεπασμένη με άμμο θέση του μοναστηριού, που βρίσκεται στα ΝΑ του Ελ Αλαμέιν, και έφερε στο φως σημαντικά ερείπια.

2. Άκμασε κυρίως την εποχή του Μαξιμιανού (286 - 305) ή του Μαξιμίνου (311 - 313). Ασπάστηκε τον χριστιανισμό στην Αλεξάνδρεια, όπου τον είχε στείλει ο αυτοκράτορας για να κατευνάσει τους κατοίκους της που είχαν στασιάσει. Ο Μ. κατόρθωσε να προσηλυτίσει τον έπαρχο που έστειλαν εναντίον του, αλλά τελικά μαρτύρησε με αποκεφαλισμό μαζί με τον νοτάριό του. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Δεκεμβρίου.

3. Μαρτύρησε μαζί με τον Ανδρέα, τον Ηράκλειο και το Φαύστο. Η μνήμη τους τιμάται στις 12 και στις 31 Αυγούστου.

4. Τον σκότωσαν με σπαθί. Μαζί του μαρτύρησαν και οι Θεόδωρος, Αμάδινος, Βενέριος, Ερκούλιος, Ερμής, Ευσέβιος, Κόμμοδος, Ιππόλυτος κ.ά. Η μνήμη τους τιμάται στις 30 Ιανουαρίου.

5. Μαρτύρησε με τόξο, μαζί με τους επίσης αββάδες Δαβίδ και Ιωάννη. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Απριλίου.

6. Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (536 - 552). Βλ. λ. Μηνάς. Όνομα ιστορικών προσώπων.

II

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (536-552). Καταγόταν από την Αλεξάνδρεια και διακρίθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως προϊστάμενος του φιλανθρωπικού ιδρύματος του Σαμψών. Όταν ο Ιουστινιανός καθαίρεσε τον μονοφυσίτη Άνθιμο, ανέδειξε στη θέση του τον Μ. Το 536 ο νέος πατριάρχης συγκάλεσε Σύνοδο, η οποία καταδίκασε τους μονοφυσίτες και τους υποστηρικτές τους. Επίσης, το 543, ο Μ. συγκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη και δεύτερη Σύνοδο, η οποία αναθεμάτισε τον Ωριγένη.

2. Βυζαντινός αγιογράφος (10ος αι.). Ήταν ένας από τους αγιογράφους που διακόσμησαν με 400 έγχρωμες μικρογραφίες το Μηνολόγιο που συντάχτηκε επί αυτοκράτορα Βασιλείου B’ (976 - 1025), το οποίο βρίσκεται τώρα στο Βατικανό.

* * *

μηνάς, -άδος, ἡ (Α)

μήνη, σελήνη.

[ΕΤΥΜΟΛ. < μήν, μηνός «μήνας» + επίθημα -άς, -άδος (πρβλ. δρομ-άς, θαμν-άς)].